Por uma “teologia em saída”

A contribuição dos estudos eclesiásticos para uma mudança epistêmica na teologia

Autores

  • Alexandre Boratti Favretto Pontifícia Universidade Católica de Campinas
  • Paulo Sérgio Lopes Gonçalves Pontifícia Universidade Católica de Campinas

DOI:

https://doi.org/10.23925/rct.i109.69202

Palavras-chave:

teologia indutiva, Igreja em saída, método teológico

Resumo

A renovação eclesial desejada pelo Papa Francisco, para uma Igreja em saída e eminentemente missionária, requer a renovação dos estudos eclesiásticos e, portanto do próprio método teológico. Este artigo aborda, justamente, essa necessária mudança epistêmica em vista de uma teologia indutiva. Para tanto, compõe-se de duas grandes partes. A primeira delas, tendo como referência a Constituição Apostólica Veritatis Gaudium, aborda o que significa o método indutivo na teologia, sua incidência epistemológica e pastoral e os critérios para a renovação dos estudos eclesiásticos, prospectando uma teologia fundamentalmente cristocêntrica, contextual e missionária. Na segunda parte, são desenvolvidas as mediações da filosofia e das ciências, consideradas imprescindíveis para uma teologia indutiva que se apresente como scientia Dei, justamente pelo fato de ser capaz de reconhecê-Lo nos seres humanos, no mundo e nos movimentos da história.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Metrics

Carregando Métricas ...

Biografia do Autor

Alexandre Boratti Favretto, Pontifícia Universidade Católica de Campinas

Doutor em Teologia Dogmática pela Pontifícia Universidade Gregoriana (PUG-Roma). Professor na Pontifícia Universidade Católica de Campinas (PUC-Campinas). Contato: oalebf@yahoo.com.br

Paulo Sérgio Lopes Gonçalves, Pontifícia Universidade Católica de Campinas

Doutor em Teologia pela Pontificia Università Gregoriana (PUG). Professor do Programa de Pós-Graduação em Ciências da Religião da PUC-Campinas. Contato: paselogo@puc-campinas.edu.br

Referências

Alberigo, G. Transizione epocale? In: G. Alberigo, ed., Storia del Concilio Vaticano II, V, Bologna 2001, 577-646.

ALES BELLO, A. Il senso del sacro. Dall’arcaicitaà alla dessacralizzazione. Roma: CAstelvecchi, 2014.

Bordoni, M. La cristologia nell’orizzonte dello Spirito. 2. ed. Brescia: Queriniana, 2003.

BORGHESI, M. Jorge Mario Bergoglio: uma biografia intelectual. Petrópolis: Vozes, 2018.

BRUSTOLIM, L.A. Interdisciplinaridade na Teologia: O alargamento da razão no pensamento contemporâneo. In : Estudos Teológicos, n. 2, v. 54. São Leopoldo, jul./dez. 2014, p. 259-270.

Congar, Y. Diario del Concilio. II. Cinisello Balsamo 2005.

DILTHEY, W. A construção do mundo histórico das ciências humanas. São Paulo: UNESP, 2010.

DUPUIS, J. Verso una teologia Cristiana del pluralismo religioso. Brescia: Queriniana, 1997.

ELLACURÍA, I. El Pueblo crucificado, in Ellacuría, I.; Sobrino, J. (orgs.). Mysterium LIberationis. Conceptos fundamentales de la teologia de la liberación (II). Madrid: Trotta, 1990, p. 189-216.

ELLACURÍA, I. Escritos Teológicos (I). San Salvador. Universidad Centroamericana José Simeon Cañas, 2000.

FAITANIN, P. A metodologia de São Tomás de Aquino. In: Aquinate, n. 4. Niterói: RJ, 2007, p. 122-135.

Favale, A. Le missioni nel Vaticano II. Torino 1966.

FRANCISCO. Constituição Apostólica Sapientia Christiana, 1979. Disponível em: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pt/apost_constitutions/documents/hf_jp-ii_apc_15041979_sapientia-christiana.html. Acesso em 17.12.2024.

FRANCISCO. Constituição Apostólica Veritatis Gaudium, 2017. Disponível em: https://www.vatican.va/content/francesco/pt/apost_constitutions/documents/papa-francesco_costituzione-ap_20171208_veritatis-gaudium.html. Acesso em 17.12.2024.

FRANCISCO. Motu proprio Ad Theologiam Promovendam, 2023. Disponível em: https://www.vatican.va/content/francesco/it/motu_proprio/documents/20231101-motu-proprio-ad-theologiam-promovendam.html. Acesso em 17.12.2024.

Gäde, G. Sapientia crucis. Conoscenza di Dio, rivelazione cristiana e religioni. In: P. Coda – M. Crociata, ed., Il crocifisso e le religioni. Compassione di Dio e sofferenza dell’uomo nelle religioni monoteiste, CoTe 44, Roma 2002, 313-334.

GARRIGOU-LAGRANGE, R. La sintesi tomistica. Verona: Itália, 2020.

GIBELLINI, Rosino. A teologia do Século XX. 3. ed. São Paulo: Loyola, 2012.

GONÇALVES, P. S.L. A identidade da teologia no est6udo da religião, in Revista Eclesiástica Brasileira, Petrópolis, v. 71, n. 281, p. 17-46, 2011.

GONÇALVES, P.S.L. A teologia na cultura pós-moderna, in SOUZA, N. (org.). Teologia em diálogo. Os desafios da reflexão teológica na atualidade. Aparecida> Santuário, 2011, p. 11-64.

GONÇALVES, P.S.L. Fé cristã e ciência na era contemporânea, in Reflexão, Campinas, v. 40, n.2, p. 193-210, 2015b.

GONÇALVES, P.S.L. Ontologia Hermenêutica e Teologia. Aparecida: Santuário, 2011

GONÇALVES, P.S.L. A revelação à luz da teologia transcendental, in Gonçalves, P.S.L. (org.). Deus Inefável. Tratado temático do Deus da Revelação. Aparecida: Santuário, 2015a, p. 127-141.

HEIDEGGER, M. Marcas do Caminho. Petrópolis: Vozes, 2008.

LIBÂNIO, J.B. Teologia e Ciência, in Revista Eclesiástica Brasileira, Petrópolis, v. 71, n. 281, p. 4-16, 2011.

MOLTMANN, J. Dio nel progetto del mondo moderno. Contributi per una rilevanza pubblica dela teologia. Brescia: Queriniana, 1997.

MOLTMANN, J. O Deus da criação. A doutrina ecológica da criação. Petrópolis: Vozes, 1993.

MORRA, G. Il quarto uomo. Postmodernità o crisi dela modernità. Roma: Armando Editore, 1992.

PAULO VI, Ad illustres viros e variis religiosis Communitatibus non christianis, a Beatissimo Patre coram admissos, 02.12.1964, AAS 57 (1965) 132-133.

Relatio super schema propositionum de Mons. Lokuang. In: Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II. Volumen III. Periudus Tertia. Pars VI. Congregationes Generales CXII-CXVIII, Typis Polyglottis Vaticanis 1975, p. 341-342.

SACANNONE, J.C. A ética social do Papa Francisco: O Evangelho da misericórdia segundo o espírito de discernimento, In: Cadernos Teologia Pública, ano XV, n. 135, v. 15. São Leopoldo, RS: UNISINOS, 2018.

SCANNONE, J.C. Nuevo punto de partida dela Filosofía latino-americana. Buenos Aires: Guadalupe, 1990.

SOBRINO, J. El principio misericórdia. Bajar de la crus a los pueblos crucificados. Santander: Sal Terrae, 1992.

Tommaso d’Aquino. Somma teologica, Bologna 1997.

VATTIMO, G. O fim da modernidade. São Paulo: Martins Fontes, 2002.

VON HERMANN, W. Die Metaphysik im Denken Heideggers. Roma: Urbaniasna University Press, 2004.

ZUBIRI, X. El Hombre y Dios. Madrid: Allianza Editorial – Fundación Xavier Zubiri, 2017.

Downloads

Publicado

2024-12-22